دکتر پروانه وثوق، نامی آشنا برای جامعه پزشکی و کودکان سرطانی در ایران است. وی فوق تخصص خون و آنکولوژی کودکان، رییس هیات امنای بیمارستان محک و عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران بود که یکشنبه ۲۹ اردیبهشت‌ماه در سن ۷۸ سالگی درگذشت.

پروانه وثوق، نیم قرن عاشقی
پروفسور پروانه وثوق تنها پروفسور بیماریهای خون کودکان در ایران بود که بیش از نیم قرن عاشقانه مرهم کودکان سرطانی و خانواده های آنان بود. او که خود فرزندی نداشت تمام مدت زندگی حرفه ای خود پس از اتمام تحصیلات را در راه درمان کودکان سرطانی سپری کرد.

پروانه وثوق در اسفندماه ۱۳۱۴ در شهرستان تفرش در استان مرکزی به دنیا آمد. او دکترای عمومی خود را در سال ۱۳۴۲ از دانشکده علوم پزشکی تهران گرفت و دوره‌های تخصصی و فوق تخصصی‌ایش در خون و آنکولوژی را در دانشگاه‌های کمبریج، ماساچوست و ایلینوی گذراند. وثوق همچنین دوره تکمیلی پزشکی خود را در دانشگاه واشنگتن به پایان رساند.

او پس از اتمام تحصیلاتش به ایران بازگشت و در سال ۱۳۵۰ در بیمارستان کودکان علی‌اصغر تهران آغاز به کار کرد. او بخش هماتولوژی و آنکولوژی را در این بیمارستان راه‌اندازی کرد. او همچنین از ابتدای تاسیس موسسه محک در سال ۱۳۷۰ با این مرکز همکاری می‌کرد و از آغاز فعالیت بیمارستان فوق تخصصی سرطان کودکان محک در سال ۱۳۸۶ به صورت داوطلبانه سرپرستی تیم پزشکی این بیمارستان را بر عهده داشت. وی بیش از ۱۰۰ عنوان کتاب و مقاله در زمینه بیماری‌های خون و سرطان کودکان تالیف کرده است. وی همچنین از موسسان رشته فوق‌تخصص خون و سرطان کودکان و موسس بخش هماتولوژی و آنکولوژی بیمارستان علی‌اصغر تهران بود.

پروانه وثوق در طول دوران کارش حتی یک ریال کارانه بیمارستانی دریافت نکرد. با اینکه بخش مهمی از درآمد یک پزشک از کارانه ی بیمارستانی اش تأمین می شود اما شاگردانش معتقدند او از این گذشته بود تا فشاری بر کودکان و خانواده هایشان نیاید.

همکارانش می گفتند: بارها به ایشان پیشنهاد شده که برای مشاغل تحقیقاتی در ازای دریافت حقوق هنگفت و امکانات دیگر ساکن کشورهای اروپایی و آمریکایی شود. ولی او خدمت رایگان به کودکان سرطانی وطنش را برگزید.

فعالیت داوطلبانه پروانه وثوق در محک
صمد طاهری، عضو هیئت مدیره «محک» در مورد پروانه وثوق می گوید: یکی از دلایل موفقیت محک، وجود افرادی مثل خانم وثوق و سایر همکارانشان بود که از جان و دل مایه می‌گذاشتند. اثر مثبت این فداکاری کاملا در جامعه مشخص است. خانم وثوق و بقیه پزشکانی که حدود ۱۸ یا ۱۹ نفر از هیات امنای محک هستند، هر کدام به نحوی در پیشبرد اهداف آن‌جا اثر گذار بودند، اما خانم وثوق با توجه به شهرتی که داشت، فوق تخصص آنکولوژی اطفال داشت و این چند سالی که از خدمات دولتی بازنشسته شده بود، تمام وقت‌اش را در محک صرف می‌کرد.

تاسیس محک به سال ۱۳۶۷ برمی‌گردد. خانم [سعیده] قدس (بنیانگذار محک) کودکی به دنیا آورد که مبتلا به سرطان شد و مراحل درمان آن کودک خیلی دردناک بود. خانم قدس به صرافت افتاد که یک موسسه‌ای با همراهی و همکاری دوستانی که داشت برای حمایت از کودکان سرطانی بنیان بگذارند که لااقل افرادی که از شهرستان‌ها برای درمان فرزندشان به تهران می‌آیند و جا و مکانی ندارند، یک محلی داشته باشند .

این تشکیلات در مراحل اولیه برای کمک و راهنمایی برپا شد و در سال ۱۳۷۰ رسما ثبت شد و به تدریج کمک‌ها آنقدر وسعت پیدا کرد که موسسین توانستند یک قطعه زمین در دارآباد بخرند و با کمک خیری که همسرش مبتلا به سرطان شده بود و با رقم سنگینی که ایشان به موسسه هدیه کرد، بنا گذاشته شد.

گزارش های محک نشان می دهد، کمک‌های مردمی آنقدر زیاد است که این امکان را برای محک فراهم آورده است که علاوه بر درمان وارد مسائل تحقیق هم بشود. چندی پیش با انستیتو سرطان قراردادی بسته شده و فعالیت‌های ضد سرطان در آنجا متمرکز شد.

زمانی که موسسه محک بنیاد نهاده شد، از هر ۱۰۰ کودک مبتلا به سرطان، ۸۰ نفرشان فوت می‌کردند. سرطان به خصوص برای کودکان یک بیماری فوق‌العاده سنگین و دردبار است و برای یک دوره درمان سرطان در برخی از انواع سرطان‌ها، ممکن است ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان هزینه نیاز داشته باشد که همه این‌ها را محک می‌پردازد.

بر اساس گزارش ها حتی ایرانیان ساکن آمریکا، بریتانیا، آلمان و سراسر جهان خیلی علاقمندند به محک کمک کنند. یکی از عوامل و دلایل موفقیت‌اش هم این است که همیشه شفاف عمل کرده است.

مراسم تشییع جنازه دکتر پروانه وثوق با حضور با شکوه اعضای هیئت مدیره محک، رییس دانشگاه علوم پزشکی ایران، رییس دانشگاه شهید بهشتی، رییس بیمارستان حضرت علی اصغر، مدیرگروه اطفال دانشکده پزشکی دانشگاه ایران، دکتر محور رییس بیمارستان محک، دکتر سماعی رییس سابق بخش نوزادان بیمارستان حضرت علی اصغر، اعضای هیئت علمی بیمارستان علی اصغر، دانشجویان و بیماران وی صبح روز ۳۱ اردیبهشت ماه در سالن صدا و سیمای بیمارستان فوق تخصصی محک تشییع شد.

دکتر نصیری رئیس بیمارستان حضرت علی اصغر در این مراسم ضمن اظهار تاسف از درگذشت این استاد گرانقدر، اظهار داشت: دکتر وثوق واقعا پروانه بود و همانند پروانه به بیمارانش رسیدگی می کرد و باید ایشان الگوی اساتید و دانشجویان ما در دانشگاه علوم پزشکی ایران باشند.

دکتر اتوکش عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به اینکه دکتر وثوق هیچ گاه نمی میرد؛ گفت: ایشان بیشترین تلاش خود را برای بیماران داشتند.