دو پسربچه خانه جنگلی خود را با شاخه های درختان می پوشانند، در نزدیکی آنها دختر بچه ای – با لباس های گِلی – وزغی را که در میان درختان پنهان شده است پیدا می کند، چند کودک دیگر در حال پیدا کردن کرم هایی برای ماهیگیری هستند و تعدادی از کودکان نیز پرهای پرندگان را به نشانه شکار موفق خود بالا برده اند.

این دانش آموزان را به پارکی واقع در جنوب شرقی لندن و در مدرسه ای جنگلی آورده اند تا مشخص شود که آنها تا چه میزان با محیط زیست اطراف خود ارتباط برقرار می کنند؛ درپارکی که در آن چندین گونه در حال انقراض زندگی می کند.

نتایج حاصل از پروژه تحقیقاتی سه ساله «RSPB»، که در روز چهارشنبه منتشر شد، نشان می دهد که بر طبق سیستم امتیازبندی گروه های محافظ محیط زیست، تقریباً هشتاد درصد کودکان بریتانیایی به اندازه کافی با محیط زیست و طبیعت اطراف خود ارتباط ندارند. تحقیقی از ۱۲۰۰ کودک هشت تا دوازده ساله، سئوالاتی در قالب شانزده جمله از آنها پرسیده شد. کودکان می بایست در مقابل این جملات موافقت یا عدم موافقت خود را بیان می کردند. از میان این شانزده سئوال می توان به این موارد اشاره کرد :«آیا از لمس حیوانات و گیاهان لذت می برم؟»، «آیا بازی در فضای آزاد مرا خوشحال می کند؟» و«آیا انسان جزیی از طبیعت است؟».

نتایج به دست آمده نشان می دهد، دختران بیش از پسران با طبیعت تماس و ارتباط دارند و کودکان ساکن «لندن»، بیش از کودکان ساکن در «وِلز» به طبیعت اطراف خود اهمیت می دهند. این تحقیقات در ادامه پروژه ای بزرگ و دولتی در حفظ محیط زیست بریتانیا قرار دارد که نتایج آن در ماه می سال جاری منتشر شد. این تحقیقات نشان می دهد تعداد گونه های گیاهی و جانوری بریتانیا در حال کاهش هستند و در طی پنج دهه گذشته یک سوم از گونه ها به نصف تقلیل یافته اند.

مدافعان محیط زیست کاهش در گونه های طبیعی را با عدم ارتباط کودکان با محیط زیست اطراف شان مرتبط می دانند. دکتر «مایک کلارک» – مدیر اجرایی پروژه RSPB – می گوید:«محیط زیست و طبیعت دچار مشکل شده و عدم ارتباط کودکان با طبیعت با این موضوع ارتباط دارد».

وی می افزاید:«نتایج این گزارش می تواند زمینه ساز اقداماتی پیشگامانه برای حفظ محیط زیست باشد. میلیون ها نفر نگران محیط زیست هستند اما کودکان ما بسیار کمتر از پیش با طبیعت ارتباط دارند. تا کنون مطالعات علمی قوی به منظور اندازه گیری و مشخص کردن میزان ارتباط کودکان با محیط زیست در بریتانیا صورت نگرفته است. تمامی این موارد نشان می دهد این موضوع چنان که باید مورد توجه قرار نداشته است».

«هیو دَمز» – مسئول برگزاری مدرسه جنگلی در پارک مایو واقع در لیوشام – از نتایج تحقیقات مذکور شگفت زده نشده است. او می گوید:«کودکان زیادی هستند که از گِلی شدن و آلوده شدن دستانشان تنفر دارند و ترجیح می دهند حشراتی را که در تنه درختان زندگی می کنند بکشند. با این حال در اکثر موارد در انتهای یک فصل از گذراندن برنامه های مدرسه جنگلی از گِل بازی خوششان می آید و از نگاه کردن به کرم ها و حشرات لذت می برند».

دَمز – که از اجرای پروژه مدارس جنگلی خوشنود است – چنین ادامه می دهد:«من هجده ماه قبل پدر شده ام و قصد دارم دوستی با طبیعت را به دخترم نیز آموزش دهم. اگر کودکان مان طبیعت را درک کنند، برای آن ارزش قائل می شوند و زمانی که بزرگتر شدند از آن حفاظت خواهند کرد. اما اگر کودکان مان را با طبیعت آشنا نکنیم هیچ مسئولیتی در برابر حفاظت از آن در خود احساس نخواهند کرد. من فکر می کنم آموزش های خارج از مدرسه و در فضای باز تنها راه دستیابی به این هدف است».

تیم تحقیقاتی RSPB با همکاری محققانی خبره از دانشگاه «اِزِکس»،روشی معقول برای تبیین ارتباط کودکان با طبیعت طراحی کرده اند و نتایج گزارش های آنها در قالب جملاتی از قبیل :«لذت از طبیعت»، «احساس همدلی با موجودات»، «داشتن احساس یگانگی با طبیعت» و «داشتن احساس مسئولیت برای حفظ محیط زیست» خلاصه شده است.

آنها ارتباط کودکان با طبیعت را در مقیاسی از ۲- (برای کمترین میزان ارتباط با طبیعت) و ۲+ (برای بالاترین میزان ارتباط با طبیعت) می سنجند. با این وجود عدد مثبت یک و نیم، میزانی واقعی و قابل دسترس برای کودکانی بود که در این تحقیق شرکت کرده بودند: حدود ۲۱ درصد از این کودکان نمره بالای مثبت یک و نیم آورده بودند(۲۷ درصد دختران و ۱۶ درصد پسران). کودکان اسکاتلندی بالاترین درصد نمرات بالای مثبت یک و نیم را به خود اختصاص داده بودند (۲۷ درصد). اما در ایرلند شمالی این مقدار به ۲۵ درصد، در لندن به ۲۴ درصد و مابقی نقاط انگلستان به ۲۱ درصد و در وِلز به ۱۳ درصد کاهش می یابد.

«سوزان وِلچ» – مدیر آموزشی RSPB – می گوید:«یکی از نتایج شگفت انگیز این است که کودکان ساکن وِلز نسبت به کودکان ساکن لندن کمتر با محیط زیست خود در ارتباطند. با اینکه فضای سبز قابل دسترسی برای کودکان در لندن کمتر از وِلز است، برای چه باید این اتفاق بیفتد؟ کودکان ساکن حومه شهر به طور کامل از دسترسی به پیاده رو و جاده های محلی ایزوله هستند. تحقیقات بیشتری لازم است تا دلیل این امر را متوجه شویم، اما نکته اساسی این است که تنها زندگی در حاشیه شهر نمی تواند باعث ارتباط کودکان با طبیعت شود».

این موضوع در هفته گذشته مرکز توجه عده زیادی قرار گرفت. چرا که با حمایت پروژه «وایلد تینگ» فیلمی تولید شد که در آن به بررسی اوقات فراغت کودکان در خارج از خانه و ارتباط آنان با طبیعت می پرداخت. «دیوید بوند» – کارگردان این فیلم و پدر دختری شش ساله و پسری چهار ساله – می گوید:«یافته های گزارش های RSPB باعث شد تا به طور کامل روی این موضوع متمرکز شوم و ساختن فیلم خود را با بازدید از مدرسه «التام» در لندن آغاز کردم. اغلب دانش آموزان در این مدرسه اولویت های بیشتری برای فعالیت هایی غیر از بازی در خارج از محیط مدرسه و در فضای باز داشتند».

دیوید بوند به گاردین می گوید:«نکته مهم برای من در این گزارش ها درصد تقریبی و تعداد دانش آموزان نبود، بلکه تمام این نتایج و اندازه گیری ها نشان می داد که ما با مشکلی جدی رو به رو هستیم. من احساس بدی نسبت به این موضوع دارم چرا که اوضاع رو به وخامت است». وی ادامه می دهد:«ترس ناموجه و بیش از اندازه که از سوی والدین به کودکان القاء شده است، همچنین ترس نا به جا و خطر از چیزهای غریبه می توانند دو دلیل اصلی به وجود آمدن این پدیده باشند. کودکان بیش از اندازه جلوی تلویزیون و یا آی – پد های خود هستند. به هر حال تکنولوژی به خودی خود مشکلی محسوب نمی شود، بلکه استفاده تجاری از دوران کودکی مشکل اساسی ماست».