موضوع آزار کودکان – اعم از روحی،جسمی و جنسی- و استثمار و قاچاق آنها که روز به روز ابعاد تازه ای می یابد و بر اشکال آن اضافه می شود، به دلیل محدودیت های فرهنگی و تابوهای موجود در جوامع مختلف، بازتاب چندانی در فیلم ها و کتاب ها نداشته است. خصوصاً بحث هرزه نگاری و سوء استفاده های جنسی، از طرف اکثریت جوامع به دلیل قبح قضیه و پنهان بودن آن، معمولاً مورد بی توجهی قرار گرفته است. حتی در فرضی که فردی دغدغه ی جلب افکار عمومی، به سمت این گونه مسائل را داشته باشد و در این راستا اقدامی جهت نمایش این زشتی ها انجام دهد، عموماً از جانب حاکمیت دچار سانسور و ممنوعیت می شود. در این میان شناخت فیلم های اندک، با محوریت اینگونه موضوعات و بررسی آنها می تواند جهت شناخت مصادیق آزار کودکان، و هم چنین بررسی تطبیقی این موضوع در کشورهای مختلف مفید باشد. به خصوص آنکه اینگونه اقدامات با توجه به ویژگی های خاص اجتماعی و فرهنگی کشورهای مختلف، در هرکدام به نوعی خاص بروز می یابد.

فیلم پلیس، (Polisse) فیلمی فرانسوی به کارگردانی Maiwenn است که مواردی از شکایت های اعلام شده به بخش حمایت از کودکان پلیس فرانسه را به نمایش در می آورد. ممکن است رفتاری از جانب اشخاص بزرگسال نسبت به کودکان صورت پذیرد که لزوم دخالت نیروهای پلیس را بطلبد، و یا انجام اعمالی توسط خود کودکان ( خصوصاً در مورد بزه های ویژه کودکی ) مستلزم اعمال نیروی آنها باشد. یعنی کودک چه به عنوان بزهکار، و چه به عنوان بزه دیده مورد حمایت این واحد قرار می گیرد. هم چنین مواردی هستند که لزوماً جرمی توسط شخصی صورت نگرفته است و کودک نه مرتکب بزهی شده است، و نه بزه دیده جرمی قرار گرفته است. بلکه صرفاً به دلیل شرایط نامناسب زندگی و عدم امکان مراقبت والدین، در صلاحیت رسیدگی نیروهای پلیس قرار می گیرد. پلیس در صورت لزوم اقداماتی در جهت محافظت کودک در برابر آسیب های احتمالی انجام می دهد.

در خصوص موارد آزارها و سوء استفاده های جنسی که در این فیلم به آن توجه شده است، نکته ای که وجود دارد و تحقیقات نیز موید آن است، این است که این آسیب ها عموماً توسط افراد نزدیک به کودک و خصوصاً اعضای خانواده ی وی صورت می گیرد. حال ممکن است شخص عمداً مرتکب این اعمال شود، و یا از روی عدم اطلاع و ناآگاهی کودک را درگیر چنین رفتارهایی کند. مورد اول،کودکی که در ابتدای فیلم، به بازگویی رفتار پدرش می پردازد، بدون آنکه خود مرز رفتارهای پدرانه و غیرآن را بتواند تشخیص دهد. در جای دیگر، کودکی که توسط پدربزرگ خود مورد سواستفاده جنسی قرار گرفته است به شرح آن می پردازد، و ترس وی از حرف زدن در مورد این موضوع، خصوصاً به دلیل حضور پدربزرگ در واحد پلیس، کاملاً مشهود است. دختری که در خانه، به دلیل سوءاستفاده های جنسی پدر خود، احساس امنیت نمی کند و از ترس بازخواست، کلمه ای در این مورد بر زبان نمی آورد. در اینگونه موارد که کودک از طرف اعضای خانواده و افراد نزدیک به خود مورد آزار و سوءاستفاده قرار می گیرد، ترس دائمی، عدم احساس امنیت و بی اعتمادی شدید به اطرافیان در آنها شکل می گیرد.

در موردی دیگر،پلیس در مواجهه با مادری قرار می گیرد، که به دلیل ناآگاهی در مورد رفتار خویش با کودکانش، برای آرام کردن آنها اعمالی انجام می دهد که “تجاوز” محسوب شده و طبق قوانین از جمله رفتارهای ممنوع بین بزرگسالان و کودکان است. گاهی حتی کودک، نه از سر ترس، و بلکه به دلیل احساس وابستگی که به شخص متجاوز دارد، از گزارش اقدامات وی امتناع می کند. مانند کودکی که در انتهای فیلم، توسط مربی خود مورد سواستفاده جنسی قرار می گیرد، اما زمانی به آن اعتراف می کند که شخص ثالثی آن را مشاهده کرده و به پلیس گزارش می دهد.

یکی دیگر از مواردی که در این فیلم به عنوان سوءاستفاده از کودک به آن اشاره شده است، اجبار دختران به ازدواج است. چنین اقدامی که از طرف قوانین برخی کشورها ممنوع شده و برای فرد که قصد اجبار کودک را دارد (در اینجا پدر وی) مجازات در نظر گرفته است، در قوانین کشورهایی چون ایران، نه تنها ممنوع نشده بلکه طبق قوانین مدنی از آن حمایت نیز می شود!

استفاده از کودکان در جرایم جنایی نیز نوعی سواستفاده و استثمار کودک محسوب می شود که از دیگر قسمت های این فیلم، نمایش این موضوع است. مهاجرانی که در حاشیه شهر پاریس سکونت داشته و در ابتدایی ترین شرایط زندگی به سر می برند، به دلیل فقر و عدم دسترسی به امکانات رفاهی به صورت مشروع، به اعمال خلاف قانون روی آورده و از کودکان خود نیز به عنوان نیروهایی برای پیشبرد اهداف خود استفاده می کنند. هرچند که در این فیلم جنبه های ریشه ای و مشکلات این قشر نادیده گرفته شده، اما تمرکز وی بر به کارگیری کودکان برای ارتکاب جرایم، دستگیری استثمارکنندگان و انتقال کودکان به پناهگاه های امن حائز اهمیت است.

اهمیت این فیلم، از آن جهت است که فرد را با پدیده کودک آزاری و سوءاستفاده از آنان آشنا می کند و هم چنین مصادیقی از آنها را به نمایش می گذارد. اما می توان گفت که بررسی این مساله به صورت کلان، مستلزم شناخت ریشه های این اقدامات و جلب توجه افکار عمومی به سمت آنهاست. اینکه چه عواملی موجب می شود کودکان به راحتی در محیط خانواده مورد سواستفاده قرار گیرند، می تواند معلول عواملی چون عدم آگاهی، عدم حمایت قانونی، فقر خانوادگی، و عدم حمایت نهادهای مربوط باشد. لزوم شناسایی این شرایط، و تلاش برای رفع آنها و در مواردی انتقال کودک به پناهگاه های امن جهت جلوگیری از آسیب دیدن وی، از اقداماتی است که فوریت آن به اندازه اقدامات پلیسی ذکر شده است!