یادداشت

اگر مطلع شدید فرزند شما در تجمع‌های اعتراضی در مدرسه یا بیرون از آن شرکت می‌کند،‌ پیش از هر چیز به او اطمینان دهید که برای حق آزادی عقیده و آزادی بیان او احترام قائل هستید و به اهمیت و ضرورت مشارکت او در این جنبش باور دارید.

معصومه، رومینا، مونا… فرقی نمی‌کند نامشان چه باشد، همه این بچه‌ها قربانیان قتل‌هایی موسوم به ناموسی هستند. جان‌هایی که به دست اعضای درجه‌یک خانواده، پدر یا همسر گرفته می‌شوند تا خونشان آبرو شود. رومینا دختر نوجوان ۱۳ساله، خرداد ۱۳۹۹ با ضربه داس پدرش به قتل رسید. یک سال و نیم بعد، سر بی‌گناه مونا در دستان پدر پسر سه‌ساله‌اش در خیابان‌های اهواز چرخانده شد.

لایه‌های ستم تنها بر امتیازها و فرصت‌های فرد در طول زندگی تاثیر نمی‌گذارند. حتی مرگ، و شیوه و سرعت خبررسانی آن هم تحت‌تأثیر این لایه‌هاست. هستی نارویی نه فقط به عنوان یک کودک، نه فقط به عنوان یک دختر، و نه فقط به عنوان یک بلوچ، بلکه به عنوان یک کودک‌دختر بلوچ به حاشیه رانده شده، و از توجه رسانه‌ای، پیگیری جمعی و دادخواهی نیز عقب افتاده است.

پرونده امنیتی داشتن دیگر مختص افراد بزرگسال نیست و در این چند ماه، برخی کودکان و دانش‌آموزان هم متهم شناخته شده‌اند. در روزهای اخیر شاهد این بودیم که گروهی از نوجوانان به جرم حضور در اعتراضات، زندانی و دادگاهی شده‌اند.

جمهوری اسلامی در آخرین تلاش‌هایش برای سرکوب اعتراض‌ها و زهرچشم گرفتن از معترضان، دادگاهی نمایشی در شعبه اول دادگاه انقلاب کرج به ریاست موسی آصف‌الحسینی برپا کرد

جمهوری اسلامی ایران و رژیم اسرائیل هر دو سابقه‌ای طولانی در قتل مستقیم و غیرمستقیم کودکان دارند. کودک‌کشی جمهوری اسلامی در ایران محدود به دو ماه اخیر نمی‌شود و سابقه‌ای به عمر این رژیم دارد.

نظام قضایی جمهوری اسلامی حتی آیین‌دادرسی خود را نیز قبول ندارد در هفته جاری، یکی از شعـب دادگاه انقلاب قرار است به اتهامات امنیتی - از جمله محاربه و افساد فی‌الارض- علیه تعدادی از نوجــوانان رسیدگی کند.

در طی تظاهرات مسالمت‌آمیز اخیر، نیروهـای امنیتی ایران حداقـل ۲۳ کـودک را کشـته‌اند و صدها کودک را زخمی، بازداشـت یا شکنجــه کرده‌انـد. کمیته‌ی حقـوق کودک سازمان ملل نقض شدید حقــوق کودکان در کشور را محکوم کرد، و قویاً از مقامات ایران خواست که هرگونه خشونت علیه کودکان را متوقف کنند

اهمیت اقدام اجتماعی و گروهی به‌عنوان یک عمل روزمره و اصل وجودی این مناسبت‌ها اتفاق بیافتد، فراموش می‌شود. مثلاً می‌بینیم هر سال به مناسبت روز جهانی کودکان، یا روز مقابله با خشـونت علیه زنان، همـه چنـد‌ روزی درباره‌ی کـودکان یـا خشـونت علیـه زنان حـرف می‌زننـد و بعــد همه‌چیـز، از جمله ریشه‌های خشونت علیه زنـان و نقــض حقـوق کودکان فراموش می‌شود تا سال بعد.

جنبش «زن، زندگی، آزادی» اولین جنبشی نیست که حول محور حق بر بدن و آزادی‌ دانش‌آموزان در ایران را در مقام نیرویی اجتماعی بسیج کرده و برای اعتراض به خیابان‌ها کشانده است.

رویـه‌ اخیر مـدارس در در هـم شکـسـتن اعتراضات دانش‌آموزان، همکاری با نهادهــای امنیتی، تحویل ویــدئوی دوربین‌هــای مــــدارس و شـــناســـایی و معـرفی دانش‌آموزان، مدارس را علناً به بــازوی سرکوب تبـدیل کـرده است.

در جنبش «زن، زندگی، آزادی» می‌بینیم که دانش‌آموزان در مــدرســه و بیــرون از آن، اعـتـراض خــود را بـه قـتــل حـاکمــیتی ژینا (مهسا) امینی، حجـاب اجبـاری، نقض آزادی‌هـای فـردی و اجتمـاعی و فـراتر از آن نظام دیکتاتوری حاکم بـه شـیوه‌هـای مختلف ابـراز کرده‌اند

یکی از کلماتی که امروزه زیاد می‌شنویم، «جوانان نسل زد» است. در این مقاله می‌خواهیم بیشتر با این مفهوم آشنا شویم و ببینیم که نسل Z چه کسانی هستند و چه خصوصیاتی دارند. یکی از مفاهیمی که چند سالی است باب شده و خیلی‌ها آن را به کار می‌برند، نسل زد (Z) است. سؤالی که وجود دارد این است که منظور از این کلمه چیست؟

در جریان اعتراض‌های مردمی در تابستان ۱۴۰۰ که از شهرهای مختلف استان خوزستان آغاز و تا اصفهان، کرمانشاه، لرستان، تبریز و تهران گسترش پیدا کرد، مانند اعتراض‌های چند سال اخیر نه‌تنها تصاویر بسیاری از حضور کودکان در میان تظاهرات‌کنندگان دیده می‌شد، بلکه اخباری از جان باختن و بازداشتِ به‌نسبت گسترده‌ی کودکان و نوجوانان نیز منتشر شد.

کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت مصوب سال ۲۰۰۶، افراد دارای معلولیت را کسانی می‌داند که دارای آسیب‌های بلندمدت فیزیکی، ذهنی، فکری یا حسی هستند و به دلیل داشتن این آسیب‌ها نمی‌توانند پا به پای دیگران، مشارکت کامل و مؤثر در جامعه داشته باشند.[۱] مطابق این تعریف، قوانین کشورها باید در صدد به رسمیت شناختن، رفع تبعیض و ایجاد فرصت‌های برابر برای معلولان با دیگر افراد جامعه برآیند —آنچه عملا در ایران به آن نزدیک هم نشده‌ایم.

ما در جامعه امروز با موضوع تاخير در ازدواج جوانان روبه‌رو هستيم. به عبارت ديگر دختراني در سنين بالا وجود دارند که ازدواج نکرده‌اند. همچنين دختراني هم هستند که در سن تجرد قطعي نيستند، اما ازدواج نمي‌کنند. همزمان با پديده کودک‌همسري نيز روبه‌رو هستيم. هم‌اکنون اين دو پديده در جامعه به موازات هم حرکت مي‌کنند که هر کدام مي‌توانند علت‌هاي زيادي داشته باشند.

بسياري از والدين نگران تاثيرات منفي طلاق بر روح و روان کودکانشان هستند و برخي از آنها به همين دليل از طلاق صرف نظر مي‌کنند. والدين بايد تاثيرات طلاق بر کودکان را شناسايي کرده و آن را کاهش دهند. در بين والدين وجود تنش مي‌تواند با پنهان کاري در مقابل کودک همراه باشد، اما امروزه اين اقدام به دليل آپارتمان نشيني به شکل کامل امکان‌پذير نيست.

اگر آموزش و پرورش را متكی بر سه پايه اصلي بدانيم اين سه پايه دانش‌آموز، معلم و ساختار نظام آموزشي است. به طور قطع اهميت دانش‌آموز در اين مثلث از دو راس ديگر بيشتر است، زيرا ساختار براي تعليم و تربيت دانش‌آموز ايجاد شده و معلم هم براي تربيت و آموزش كودكان به كارگرفته شده است. متاسفانه دانش‌آموزان در مقايسه با دو وجه ديگر بيشتر مورد غفلت و بی‌مهری قرار گرفته‌اند.

داستان از آن جا شروع می شود که پسر نوجوانی دل به دختری داده و آرزوی دختر این است که یک درخت واقعی داشته باشد. آن ها درشهری زندگی می کنند که لاستیک آباد نام دارد و همه چیزش حتا چمن و درختش لاستیکی هستند.

جستجوی ساده کلیدواژه هایی نظیر «سوء استفاده جنسی» و «کودک» در میان صفحات فارسی فضای سایبری، نشان می دهد که نه تنها آماری از موارد این نوع سوء استفاده در «اینترنت فارسی» وجود ندارد، بلکه راهنمایی نیز در این صفحات یافت نمی شود تا کودکان و والدینی که از رخ دادن سوء استفاده ای از این جنس آگاه می شوند

کودکی در خصوص ویژگی‌های خاص پوینده و تفاوت نگاهش به مقوله‌های مختلف در مقایسه با گفتمان غالب، با اکبر معصوم‌بیگی، نویسنده، مترجم و عضو کانون نویسندگان ایران، که از نزدیکان و دوستان پوینده در دوران حیاتش بود، گفت‌وگو کرده است. معصوم‌بیگی مترجم کتاب‌هایی چون «شاهکار» (اثر امیل زولا)، درباره‌ی فلسفه‌ی هگل (اثر ریموند پلنت)، «مارکس و آزادی» و «درآمدی بر ایدئولوژی» (هر دو اثر تری ایگلتون) است.

اگر اظهارات ابتکار را جدی تلقی کنیم، بازخوانی چنین اتفاقاتی نشان دهنده این است که چه طور منافع و حق حیات مردم خوزستان بالاخص کودکان پیش پای استخراج بی حد و مرز نفت و تامین بودجه کشور قربانی می شود.

نتایج این گزارش می تواند زمینه ساز اقداماتی پیشگامانه برای حفظ محیط زیست باشد. میلیون ها نفر نگران محیط زیست هستند اما کودکان ما بسیار کمتر از پیش با طبیعت ارتباط دارند.

بوروکرات های آموزشی و مدارس قادر به درک و اعمال تغییرات در مقیاس های بزرگ اجتماعی و اقتصادی نیستند ( جهانی سازی اولیه) چرا که این امر مستلزم تجدید نظر اساسی در مورد آموزش و پرورش در ایالات متحده است.

بر اساس ماده ۲۴ کنوانسیون حقوق کودک حق برخورداری از محیط زیست سالم، به عنوان جزیی از حقوق کودکان شناسایی شده است. برخورداری از آب سالم، برخورداری از خاک سالم و برخورداری از تنوع زیست محیطی بخشی از حقوق محیط زیستی کودکان محسوب می شود.

به زباله می‌گویند طلای کثیف اما برای بعضی‌ها حتی از طلا هم بیش‌تر ارزش دارد؛ کارگرانی که این زباله‌ها را جمع ‌آوری می‌کنند و پیمانکارانی که این زباله‌ها را می فروشند. شاید به نظر بسیاری زباله ارزش چندانی نداشته باشد، اما اگر بدانیم که در تهران روزانه ۷ هزار تن (۷ میلیون کیلوگرم) زباله تولید می شود همان ارزش اندک زباله هم می‌تواند گردش مالی بالایی داشته باشد.

در رضائیه یک معلم تاریخ داشتیم که خیلى آقا بود و رفتارش آدم را مى‏‌گرفت. حرفش، درس‏ دادنش، همه چیزش برایم جالب بود. البته چیزى یاد نگرفتم چون درسش را دوست نداشتم. بخصوص که فکر مى‏‌کردم تاریخى که به ما یاد مى‏‌دهند دروغ است. درس‏ دادنش هیچ دخالتى در قضاوت من نداشت. به‏ نظرم اسمش سمیعى بود

بر اساس تعاریف موجود، کودکان کار و خیابان به کودکانی اطلاق می‌شود که پیش از آنکه دوره رشد جسمی و ذهنی آنها به پایان برسد، به سبب عوامل خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی وارد دنیای کار شده و در این صورت رشد جسمی و ذهنی آنها آسیب می‌بیند.

فیلم پلیس، (Polisse) فیلمی فرانسوی به کارگردانی Maiwenn است که مواردی از شکایت های اعلام شده به بخش حمایت از کودکان پلیس فرانسه را به نمایش در می آورد.

سازمان­‌های غیر دولتی تخمین می­‌زنند سورابایا بیش از دو هزار کارگر جنسی زن دارد که غالباً در چهار فاحشه خانه­ بزرگ و اصلی شهر فعالیت می­‌کنند. البته در این شهر مراکز کوچک­تر فحشا نیز وجود دارد که از کودکان استفاده می­‌کنند. سازمان­های غیر دولتی می‌گویند نوجوانان غالباً مستعد ورود به مراکز فحشا بوده و به وسیله­ آشنایان­‌شان اغفال می­‌شوند، چون در برخی موارد تن فروشی دختران از لحاظ فرهنگی، موضوعی عادی محسوب می‌­شود.

طبق اظهارات یونیسف تنها دو ماه پیش از اجرای کامل قانونی در سال ۲۰۱۰ مبنی بر این­که تمامی کودکان بین شش تا چهارده سال در هندوستان باید در مدرسه حضور داشته باشند، ۲۸ میلیون از این کودکان در حال کار کردن هستند.

ایده­ راه­‌اندازی نشریه­‌ای که بتواند از کودکان و کودکی بنویسد و هم‌زمان با ماده­ سیزدهم کنوانسیون حقوق کودک – مبنی برتضمین حق آزادی بیان برای کودک – هم­‌راستا باشد، مرا به جستجوی کودکانی در خانه­ کودک واداشت که پیش از هر چیز سواد خواندن و نوشتن داشته باشند. تنها گروهی که توجه‌­ام را جلب کرد گروهی ده – دوازده نفره از دختران مهاجر افغان بود.

توجه به کودکان و نیازهای آن­ها از جمله موضوعات مهم کشورهای جهان به شمار می­‌رود. از این رو در عصر حاضر پرداختن به مسائل کودکان و به طور کلی مفهوم کودکی از جمله دغدغه‌های بسیاری از اندیشمندان، هنرمندان، روشنفکران و فعالین اجتماعی و سیاسی است. تولیدات هنری، گزارش­های خبری، مقالات علمی، نظریه‌هایی که در حوزه­ی روان شناسی، جامعه شناسی و حقوق طرح می­‌شود از جمله­ی این تلاش­‌هایی است که توسط گروه­‌های مختلف و طی بیش از یک قرن شکل گرفته و همچنان نیز به طور منظم پی گیری­ می­‌شوند.

دهۀ ۱۹۶۰ میلادى، مقارن دهۀ ۱۳۴۰، در تاریخ جهان عصرى یگانه بود. در هیچ دوره‌‏اى در تاریخ تمدن ِ بشر در مدتى چنین کوتاه چنین جهشى در سطح زندگى، تقریباً در سراسر جهان، تجربه نشده بود. حتى در مغرب زمین، این نخستین بار پس ازانقلاب صنعتى بود که تودۀ مردم به پاره‌اى از تنعّمات خاص توانگران دست مى ‏یافت.

طی سالهای اخیر گزارش های بسیاری درباره ختنه یا همان ناقص سازی جنسی دختران و زنان شکل گیری کارزاری جهانی برای مبارزه با این اقدام ضد حقوق کودکان و زنان در رسانه ها خوانده و یا شنیده ایم.

کسانی که سالها پیش صبح خیلی زود از خیابان ظفر گذر می کردند، خانم مسنی را می دیدند که با فولکس قورباغه ایش به سمت بیمارستان علی اصغر می رفت. زنی که برای کودکان سرطانی زیادی «الهه زندگی» بشمار می آمد و نامش در ذهن هزاران بیمار سرطانی و خانواده های آنها جاودان شده است.

حضور زنان ایرانی در ورزشگاه های ایران در سالهای بعد از انقلاب ۵۷ و در راستای سیاست‌های حکومت جمهوری اسلامی مبنی بر جداسازی زن و مرد و دیدگاه های مراجع تقلید شیعه در این باره محدود شد. در سال های دهه هفتاد و هشتاد این موضوع با درخواست زنان برای دیدن بازی های ورزشی خصوصا فوتبال (که محبوبترین ورزش ایران است) جدی تر شد و فشار کنفدراسیون های ورزشی آسیایی و جهانی برای پایان دادن به این ممنوعیت ابعاد تازه تری به این موضوع داد. ممنوعیت تماشای بازی در ورزشگاه‌ها برای زنان تبعیض جنسی شمرده می‌شود.

الگوی جنسیتی، از کهن ترین الگوهای فرهنگیِ شکل دهنده و تفکیک کننده ی رفتار آدمیان به شمار می رود. الگوهایی که منجر به شکل گیری دو جنسیت متفاوت با خصوصیات متفاوت شده است.

مسابقه­ی آثار «زنان بر روی دیوار» – یا WOW - زاییده­ی افکار مشترک «آنجی بلادا»، از هنرمندان و مدیران محلی قاهره، و «میا گروندال»، روزنامه نگار سوئدی، بود: سی تن از هنرمندان محلی در جمعی فعال گرد هم آمدند.

«دانشجویان و دانش آموختگان لیبرال دانشگاه­های ایران» کمپینی فیس بوکی را با عنوان «نه به حجاب اجباری» سازماندهی کردند و تعدادی از چهره­های مطرح رسانه­ای را واداشتند تا شعار «حجاب اختیاری حق زن ایرانی» را بر زبان آورند.

بر اساس آمارهای سال ۹۰ و ۸۹ به گفته بهروز سعادت، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، حدود ۸ میلیون دانش‌آموز دختر به اختلالات جسمی و حرکتی دچار هستند، که اگر جمعیت حدود ۳ میلیون نفری زیر ۷ سال را از جمعیت کل کودکان دختر کم کنیم، یعنی از هر ۹ نفر، ۸ نفر دچار اختلالات حرکتی هستند.

ابتدای اردیبهشت امسال احمد قلعه بانی – مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران – گفت :«در شرایط فعلی علاوه بر فروش نفت با ارزهای رایج امکان تهاتر نفت خام با دارو و غذا و کالاها فراهم شده است».این اظهار نظر آشکارا پذیرش برنامه­ی نفت در برابر غذا توسط دستگاه سیاسی ایران را می­رساند؛ برنامه­ای که پیش از این از آوریل ۱۹۹۵ تا نوامبر ۲۰۰۳، دمار از روزگار مردم عراق درآورد و این کشور را به خاک سیاه نشاند.

هفتاد سال بعد از پایان جنگ داخلی ۱۹۳۹ که بیش از سیصد و پنجاه هزار کشته بر جا گذاشت، اسپانیا همچنان دغدغه­ی چگونگی مواجهه با «حافظه­ی تاریخی» کشور را دارد. بسیاری از مردم، خصوصاً سالمندان، اعتقاد دارند مدت زیادی از وقوع جنگ داخلی گذشته و اکنون زمان فراموش کردن آن است. با این وجود قربانیان حوادث دوران اقتدار فرانکو و نسل جوان­تر بر این باورند که آگاهی نسبت به رویدادهای آن زمان ضرورت دارد؛ آثار به جا مانده از نبرد قدیمی هنوز، به گونه­ای دیگر، ترسیم می­شود.

هر روز صبح که از خواب بیدار می‌­شدم و مجبور بودم با تنی محتاج به خواب به طرف مدرسه‌ای راه بیفتم که حالم را به هم می‌زد، با خودم می­‌گفتم امروز همه چیز تمام می­‌شود، موقع برگشتن به ترمینال می‌­روم و بدون آن­که کسی چیزی بفهمد چند ساعت بعد در یکی از شهرهای شمال پیاده می­‌شوم.

حضور و مشارکت معنی‌دار کودکان در جامعه مدنی و در نتیجه بهروزی آنان، مستلزم درک آنان از حقوق خود به عنوان فرد در خانواده، اجتماع و جامعه است.

نسبت تلفات غیر نظامیان از ١٠ درصد کل تلفات در جنگ اول جهانی به نود درصد در جنگ‌های اخیر رسیده است که هشتاد درصد آن نیز کودکان و زنان بوده‌اند.

جنگ هشت‌ساله ایران و عراق، صدمات زیادی برای جامعه و اقتصاد هر دو کشور داشت. تخریب زیرساخت‌ها و صنایع و به هدر رفتن سرمایه‌های مالی و انسانی هر دو کشور برای تامین اهداف نظامی از کلان‌ترین این تاثیرات است. کودکان هر دو کشور نیز از آسیب‌های این جنگ بزرگسالان در امان نبوده‌اند اما هنوز پس از گذشت بیش از دو دهه از پایان جنگ هنوز ارزیابی درستی از صدمات وارده به کودکان به عمل نیامده است.

آنچه که در صدر خبرها می آید، تیتر روزنامه ها می شود و بر سر زبان ها می افتد، خبر حمله ی کشوری به کشور دیگر و یا درگیری های داخلی در یک کشور بر سر مسائلی چون نژاد، قومیت، قدرت و … است. دو طرف درگیری برای دستیابی و یا حفظ منافع خود آتش جنگ را روشن می کنند و واکنش افراد و نهادهای مسئول از محکوم کردن اقدامات و جنایات علیه بشریت فراتر نمی رود.